Dudek, J. & Ostaszewski, P. (2015). Psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (Functional Analytic Psychotherapy, FAP): kliniczne zastosowanie współczesnej psychologii behawioralnej. Przeglad Psychologiczny. 58, 437-454.
Psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (Functional Analytic Psychotherapy, FAP), wywodząca się radykalnego behawioryzmu i osadzona w ramach filozoficznych kontekstualnej nauki o zachowaniu, to jedno ze współczesnych podejść behawioralnych stosowanych w psychoterapii. FAP, koncentruje się na zachowaniach zachodzących w trakcie sesji oraz wykorzystuje znaczącą, głęboką i intensywną relację terapeutyczną jako narzędzie zmiany zachodzącej u klienta. W niniejszym artykule przedstawiamy podstawy teoretyczne oraz pięć przewodnich zasad FAP, opisujemy również konceptualizację oraz przebieg psychoterapii w ujęciu FAP, oraz prezentujemy dotychczasowe wyniki badań. Następnie pokrótce omawiamy nowy model, którego celem jest ułatwienie prowadzenia badań i upowszechniania FAP. Model ten proponuje zdefiniowane behawioralnie i kształtowane w trakcie psychoterapii komponenty, takie jak: czujność, odwaga i miłość, jako podstawowe dla budowania bliskości interpersonalnej a zatem również stanowiące narzędzia zmiany terapeutycznej. Na koniec omawiamy kwestie związane z zastosowaniem FAP w polskich warunkach kulturowych.
Functional Analytic Psychotherapy (FAP), derived from radical behaviorism and embedded in the broader philosophy of Contextual Behavioral Science (CBS), is a contemporary behavioral approach to psychotherapy. FAP focuses on in-session behaviors and utilizes the meaningful, deep, and intense interpersonal therapeutic relationship as an instrument of client’s behavior change. In this paper, we introduce the theoretical foundations and the five guiding principles of FAP, describe case conceptualization and the course of treatment within the FAP framework, and examine the current state of evidence. Furthermore, we present a new model aimed at facilitating FAP research and dissemination. This model proposes that awareness, courage, and love, all defined behaviorally and being shaped during psychotherapy, are foundational to social connection and, as such, are the tools for therapeutic change. Finally, we discuss issues related to applying FAP to the Polish culture.